Demeter, Bogini Matka

Total votes: 4587

Oribasios

Demeter, Matka-Ziemia (jak tłumaczy się jej imię Da-Meter), Bogini urodzaju, Bogini Matka. Te aspekty stanowią niejako poziomy jej działalności, ale wyrażają jedną i tą samą naturę: dawanie życia. Obdarzała obfitymi plonami, owocami ale także hodowlanymi zwierzętami. Nic więc dziwnego, że najważniejszy mit o tej Bogini stawia ją naprzeciw Hadesa, z którym spiera się o córkę Persefonę. Mit ten wyraża podstawowe prawo życia, ogłasza jego przemijalność. Prawdę tę uświadamia Helios, „który wszystko widzi“. To, czym obdarza Demeter odchodzi ostatecznie w objęcia Hadesa. A jednocześnie powraca w kolejnym cyklu.

Demeter nie jest tylko rodzicielką. Odczuwa głęboki związek z tym, co wydała na świat, cierpi, gdy Kora znajduje się z Hadesem. Demeter buntuje się przeciw postanowieniu Zeusa i rzuca na ziemię klątwę. Ziemia nie rodzi owoców, ludzie cierpią głód. Niektórzy opowiadają, że Zeus ugiął się obawiając się braku ofiar. Sądzę jednak, że rację mają ci, którzy opowiadają, iż to Reia wstawiła się za córką i namówiła Zeusa na zmianę decyzji. Zeus ujawnia tu swą naturę Wprowadzającego-równowagę, tym razem między życiem a śmiercią (z preferencją na rzecz życia - skoro Persefona spędzała z matką dziewięć miesięcy, z mężem trzy). Demeter zaś, występująca razem z Reią wyraża ogólną zasadę boskiego macierzyństwa.

W porównaniu z Reią reprezentuje wyższą, bardziej wysublimowaną realizację tej zasady. Uwidacznia się to nie tylko w tym, że utrzymuje swą więź z Korą po zrodzeniu, ale również w charakterze jej macierzyństwa. Gdy zamieszkała na dworze Keleosa rozciągnęła swe macierzyństwo na jego syna i zapoczątkowała jego przemianę. Macierzyństwo Demeter zatem również kształtuje, oprócz czysto biologicznego zrodzenia, wprowadza także element wychowania. Dotyczy to również społeczeństw, stąd nazywana jest Demeter Thermasia (Bogini praw) oraz Thesmophorus (Bogini przynosząca prawa). Gdy rozciąga nad państwami swą opiekę, nazywamy ją Demeter Pygaee, Boginią bram. Przede wszystkim jednak Bogini ta uznawana jest za tą, która obdarzyła ludzi wiedzą o uprawie zboża, czyli w zasadzie o mechanizmach życia i śmierci.

Persefona była owocem związku z Zeusem, ale prócz tego miała też córkę, nimfę Despojnę, z Posejdonem. Tu zbliżenie nie odbyło się dobrowolnie - żywiołowy Posejdon wyraża zasadę przeciwną spojonej Demeter. Gody odbyły się zatem pod postacią koni, gdyż w formie klaczy Demeter usiłowała się schronić przed Posejdonem (według niektórych czarnogrzywy rumak Arion). O ile bowiem Demeter wyraża zasadę dawania życia na poziomie roślin, zwierząt i ludzi, to właśnie na poziomie zwierząt niejako najbliżej było jej do żywiołowego Boga rumaków. Na poziomie życia roślinnego Demeter poczęła Plutosa tytanowi Azjosowi, z którym odbyła gody na trzykrotnie zaoranym polu. Gody z Zeusem byłyby zatem wyrazem jej życiodajności na poziomie ludzkim.

W ten sposób stała się tą, która daje życie zbożom, ale i uczy je uprawiać, daje życie zwierzętom, a wreszcie ludziom, których to wychowuje prawami.