Poganami są wszyscy, którzy potakują życiu, dla których Bóg jest wyrazem na wielkie Tak, potwierdzające wszystkie rzeczy. [Nietzsche]
Często zadawane pytania
Karty podstawowe
Drew Campbell
- Czym jest rekonstrukcjonizm pogański?
- Czym jest hellenizm?
- Jak można zostać Hellenem?
- Jakie są główne wartości hellenizmu?
- Czy macie święte księgi lub pismo?
- Czy Hellenowie uprawiają magię?
- Kim są Bogowie
- prymat prawdy historycznej odnośnie bóstw, kultu i symboliki
- ścisłe określenie kultury źródłowej i odrzucenie eklektyzmu
- odrzucenie mezopogaństwa […] i chrześcijańskich wpływów w nowoczesnych religiach pogańskich.
- nacisk na "twardy" politeizm i sceptycyzm w stosunku do nowoczesnych teologii unifikujących, a w szczególności (1) duoteizmu wiccańskiego ("Wszyscy bogowie są jednym Bogiem; wszystkie boginie, jedną Boginią"), (2) paradygmatu potrójnej bogini Roberta Gravesa (Dziewica-Matka-Starucha) i (3) archetypalizmu Junga.
- szacunek dla osobistego poznania (indywidualnej inspiracji duchowej) w połączeniu z jasnym rozróżnieniem między praktykami czerpanymi z intuicji a opartymi na prawdzie historycznej.
Czym jest rekonstrukcjonizm pogański?
Rekonstrukcjonizm pogański jest metodologią rozwijania i praktykowania historycznych form pogaństwa we współczesnym świecie. Wyrasta on ze ściśle związanych ze sobą założeń, że wyrażanie religijności przez starożytnych miało znaczenie samo w sobie i że formy praktyk religijnych nie dezaktualizują się mimo upływu czasu. Chociaż wszyscy rekonstrukcjoniści uznają potrzebę przystosowania starożytnych praktyk do współczesnych realiów, generalnie zajmują konserwatywne stanowisko w stosunku do tradycji: Starożytni są gigantami, na ramionach których stoimy.
Rekonstrukcjonizm pogański jest zakorzeniony w określonych kulturach i często czerpie inspirację z momentów największej chwały tych kultur. Dziś, oprócz rekonstrukcjonizmu helleńskiego [...], można spotkać grupy wskrzeszające przedchrześcijańskie religie ludów nordyckich i germańskich (Troth i liczne inne grupy), różnorodnych szczepów celtyckich (Imbas, Clannada na Gadelica), kultur słowiańskich (Romuva) i starożytnego Rzymu (Nova Roma). Podobne grupy wskrzeszają wierzenia Egipcjan i innych nie-europejskich ludów.
Rekonstrukcjonizm pogański odróżnia się od innych typów współczesnego pogaństwa przede wszystkim stosunkiem do prawdy historycznej. Główne założenia rekonstrukcjonizmu pogańskiego są następujące:
Czym jest hellenizm?
Hellenizm jest tradycyjną, przedchrześcijańską, politeistyczną religią starożytnej Hellady (Grecji), zrekonstruowaną we współczesnym świecie. [...]
Bogów greckich czci się dziś na wiele sposobów. Niektórych rekonstrukcjonistów nie interesuje wskrzeszanie tradycyjnych form kultu i za bardziej odpowiednie uważają oddawanie czci bogom na sposób współczesny [...] Rekonstrukcjonizm pogański [...] zalicza się do czołowych i najlepiej zorganizowanych współczesnych ruchów wskrzeszających religię helleńską.
Większość rekonstrukcjonistów opiera swoje mitologiczne, kosmologiczne i teologiczne poglądy na dziełach Homera, Hezjoda i innych starożytnych pisarzy; z dzieł tych i naukowych badań nad starożytnymi religiami czerpie się szczegółową wiedzę na temat praktyk religijnych. We wskrzeszaniu religii uczestniczą też osobiste przeżycia duchowe i intuicja, o ile nie próbuje się uznać współczesnych innowacji za fakt historyczny.
Jak można zostać Hellenistą?
W starożytnym świecie Hellenem się nie zostawało, tylko trzeba się nim było urodzić. Bogów czcili ludzie urodzeni w rodzinie, która ich czciła. Dziś rozumiemy Hellena przez kogoś, kto czci bogów i boginie Hellady [...] w tradycyjny sposób [...]. Nie ma szczególnych rytuałów nawrócenia, inicjacji ani przysiąg, chociaż z pewnością nic nie stoi na przeszkodzie, żeby stworzyć rytuał zaznaczający czyjeś oddanie hellenizmowi. Ale religia ta kładzie większy nacisk na czyny niż wiarę. Najbardziej liczą się nie etykietki tylko stałe i wierne oddawanie czci bogom przez tradycyjne formy modlitw i składania ofiar.
Ponadto nie można pominąć faktu, że religia helleńska była i pozostaje skrajnie pluralistyczna. Nikt nie zabiera głosu w imieniu całej społeczności Hellenów ani nie ma żadnego centralnego ciała narzucającego dogmaty, rytuały lub wymagania członkostwa (bogom niech będą dzięki!). Zamiast tego jesteśmy zróżnicowaną i zmienną grupą ludzi, których łączy oddanie i miłość do starożytnych bogów Grecji.
Jakie są główne wartości hellenizmu?
Podstawową wartością hellenizmu jest eusebeia, co często tłumaczy się jako "pobożność". Dla Hellenów, pobożność oznacza głęboko zakorzenione osobiste zaangażowanie w oddawanie czci starożytnym bogom helleńskim i czyny dla poparcia tego oddania. Innymi wartościami są gościnność (xenia), samokontrola (sophrosyne) i umiar (metriotes).
Czy macie święte księgi lub pismo?
W odróżnieniu od religii żydowskiej i chrześcijaństwa większość religii starożytnych nie była "objawiona". Nie jesteśmy "ludem księgi"; nie mamy pisma, które byłoby uważane za słowo boże. Starożytni darzyli wysokim poważeniem dzieła Homera; Iliada i Odyseja były wówczas, tak jak i teraz, podstawą lekturą. [...]Jednak Homer nie był skrybą boskiej woli, a jego dzieła i inne podstawowe teksty, takie jak Teogonia Hezjoda, były wystawione na krytycyzm jak wszystko inne. (A starożytni Grecy wszystko poddawali krytyce). W Hellenizmie nie ma bibliodoksji ani fundamentalizmu; zamiast tego znajdujemy żywą, ewoluującą, pluralistyczną kulturę religijną. [...]
Czy Helleniści uprawiają magię?
Chociaż liczne źródła świadczą o istnieniu starożytnych praktyk magicznych, czynności te nigdy nie były częścią tradycyjnej religii helleńskiej jako takiej. W czasach Imperium Rzymskiego kilka szkół filozoficznych rozwinęło złożony system rytuałów w celu wynoszenia dusz ludzkich do ich boskich początków. Praktyki te, znane jako teurgia, wiązały się z innym celem, jeśli nie nawet metodami, niż "niska magia" lub taumaturgia.
Ze źródeł literackich wynika, że zwykłe czarodziejstwo spotykało się z podejrzliwością u przeciętnego Hellena [...], natomiast teurgia była domeną wąskiej elity filozoficznej. Podobnie chociaż niektórzy współcześni Hellenowie decydują się na stosowanie magii z powodów duchowych lub praktycznych, zaklęcia nie są częścią głównego nurty praktyk helleńskich i wielu Hellenów w ogóle nie używa magii.
Kim są bogowie?
Religioznawcy starają się zgłębić naturę bogów najczęściej poprzez pytanie, czym są bogowie: Czy są deifikowanymi przodkami lub przywódcami? Totemicznymi duchami szczepu? Uosobieniem sił przyrody lub zjawisk społecznych? Dla Hellenów pytania te mogą mieć pewne teoretyczne znaczenie, ale nie dotyczą one istoty sprawy. Bogowie nie są czymś, tylko kimś.
"Bogowie greccy są osobami, nie abstaktami, ideami, czy pojęciami; theos może być orzecznikiem, ale boskie imiona w tekstach mitów oznaczają wykonawców czynności. Możemy mówić, że zjawisko burzy jest Zeusem albo że doświadczenie seksualności jest Afrodytą, ale Grecy mówili raczej, że Zeus grzmi, a Afrodyta zsyła dary. [...] Współczesny religioznawca może mówić o "archetypowych postaciach rzeczywistości", ale po grecku zwroty i pojęcia są tak zbudowane, że indywidualna osobowość okazuje się mieć swoją własną plastyczną postać. Nie można tego zdefiniować, ale można to wiedzieć, a wiedza ta może przynieść radość, pomoc i zbawienie."
- Burket
Istotnie, rozmyślać o bogach, nomizein tous theous, szukać wiedzy o nich, jest jednym ze sposobów, w jaki Grecy wyrażali "wiarę religijną" (W ich języku nie było podobnego wyrażenia). Poszukiwanie to było zarówno kwestią osobistej pobożności, jaki i publicznych praktyk; nie było podziału na codzienne życie i oddawanie czci bogom. [...]
Źródło: Drew Campbell, "Old Stones, New Temples - Ancient Greek Paganism Reborn", Xlibris Corporation, 2000, przekład: Eremites Plato, Eremia, 2003