Poganami są wszyscy, którzy potakują życiu, dla których Bóg jest wyrazem na wielkie Tak, potwierdzające wszystkie rzeczy. [Nietzsche]
Ogólna budowa rytuału starogreckiego
Karty podstawowe
Eremites Plato
Brak dokładnych danych na temat starożytnych praktyk religijnych często zmusza rekonstrukcjonistów do tworzenia własnych rytuałów obchodu świąt we współczesnych czasach. Zgodnie z podstawową dla rekonstrukcjonizmu zasadą dbałości o historyczne szczegóły należy rytuał taki jak najbardziej zbliżyć do oryginału. Dlatego istotne wydaje się najpierw przestudiowanie samego znaczenia danego święta w starożytności (zob. Święta helleńskie), a następnie odtworzenie go w zgodzie z przestawionym poniżej schematem (częściowo na podstawie moich własnych doświadczeń, a więc to współczesna innowacja). Pamiętać należy, iż jest to tylko bardzo pobieżny opis i służy tylko jako wstęp do tworzenia współczesnych wersji rytuałów starogreckich.
1. Ablucja (oczyszczenie)
Starożytni Grecy wierzyli, że przed rozpoczęciem świąt albo przed złożeniem ofiary należy najpierw oczyścić się z trosk codziennego życia. Na greckich amforach i w greckich wierszach znajdujemy obrazy takiej rytualnej kąpieli. Typowo rytuał odbywał się w domu wiernego lub nad rzeką. Wierny polewa się wodą stojąc w rzece (lub balii z wodą, jeśli ma to miejsce w domu) i prosi bogów o oczyszczenie go z miasma – rytualnego brudu.
2. Inwokacja
Właściwy rytuał odbywa się zazwyczaj przed ołtarzem danego bóstwa, w domu wiernego lub na łonie przyrody, np. w lesie. W dzisiejszych czasach w praktyce oznacza to rozpalenie rytualnego ogniska. Poświęcenie ognia polega na lekkim skropieniu go wodą. Można teraz zapalić też kadzidło.
Teraz należy unieść ręce (zob. ogólna budowa modlitwy) i rozpocząć inwokację:
Niech odejdą wszyscy, którzy nieczyści są wobec bogów! Słysz moje modły, [tu imię bóstwa z jego epitetami lub przywołaniem dziedzin, którym patronuje] i spójrz na mnie przychylnym wzrokiem!
(Akúson ten proseuchén mu kai me blépson ex eúnoias)
3. Hymnodia
Hymnodia składa się z opowiedzenia mitu na temat bóstwa, któremu poświęcony jest rytuał, lub recytacji bądź odczytania hymnu (sekcję tę można pominąć w przypadku rytuałów specjalnych).
„Uciszcie się i wysłuchajcie hymnu [mitu] o …”
4. Libacja (płynna ofiara z wina)
Libacja polega na złożeniu danemu bóstwu ofiary z wina. Typowo wygląda to w ten sposób, że kapłan prowadzący rytuał podnosi do góry puchar wina, wzywając imienia danego bóstwa. Następnie upija łyk wina, a jeśli rytuał odbywa się w grupie, puchar krąży wśród uczestników, z których każdy robi to samo. Kapłan wylewa resztę wina na ziemię.
„Przyjmij sponde – płynną ofiarę z wina, którą składam dziś Tobie.”
(Hypolabé ten spondén, hén soi thýo témeron)
5. Złożenie ofiary
Niektóre święta wymagają też złożenia ofiary. Należy oddzielić część jadła przeznaczoną dla bogów i wrzucić ją do ognia.
„Przyjmij!”
(Hypolabe!)
6. Uczta
Na zakończenie odbywa się uczta z udziałem uczestników (i bogów).
„Uczcijmy teraz bogów ucztą!”
(Hypó tu sympósiu latréuomen nýn tus theús!)
Tekst pochodzi z niedziałającej już pierwszej polskiej strony hellenistycznej - Eremia