Poganami są wszyscy, którzy potakują życiu, dla których Bóg jest wyrazem na wielkie Tak, potwierdzające wszystkie rzeczy. [Nietzsche]
Hekatombaion
Karty podstawowe
Oribasios
Kronia
Święto na cześć Kronosa
Jedno z najdawniejszych świąt ateńskich - Kronia, ku czci Kronosa i dla upamiętnienia złotego wieku, który nie znał jeszcze niewolnictwa. Nie wiemy nic o związanych z tym świętem obrzędach kultowych, natomiast wiadomo, że dzień ten, wolny od pracy, wypełniały zabawy i uczty, przy których panowie usługiwali niewolnikom. Odbywały się także przyjęcia na koszt państwa.
Źródło: L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu
Święto zbiorów na cześć Boga rolnictwa Kronosa. Święto na cześć Tytana
Współcześnie:
Drew Campbell sugeruje by dzień ten „pozostać wolny od uciążliwych zwyczajów, społecznych zobowiązań np. finansowych, wolny od wszelkich ograniczeń, nawet jeśli tylko czasowo. Można w tym dniu przeprowadzić rytuał na cześć Kronosa i starszych Bogów. Rytuał można sprawować na zewnątrz, w parku lub innym dogodnym miejscu. Rytuał ten obejmuje oczyszczenie wodą, hymnodię, ofiarę i libację oraz kończący się ucztą.” Następnie autor sugeruje menu uczty: grillowane mięso i/lub warzywny rożen, do tego sałatki i potrawy z ziaren (bulgur).
Sunoikia / Metoikia
Święto na cześć wspólnoty attyckiej i Ateny
...święcie Synojkia, wprowadzonym już w czasach historycznych na pamiątkę współosiedlenia ateńskiego tzw. synoikismos, które było złączeniem gmin w jedną całość o wspólnej radzie i wspólnych urzędach (566/565 r. p.n.e.).
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu
Tezeusz zjednoczy 12 mniejszych miast (synoikismoi) Attyki, z których każdem miało swego własnego władcę. Jest wiele interpretacji na temat znaczenia tego święta. Na przykład integracja różnych ludów Attyki (Sunoikia) albo integracja obcych i imigrantów (Metoikia). Również Panatenaje uważane są za święto integracji jedności ludu Attyki.
[Tezeusz] ustanowił również inną ofiarę zwaną Metoikia, albo Święto Przybyszów, które ciągle jest obchodzone szesnastego dnia Hecatombaionu.
Plutarch, Życie Tezeusza
Ateny szybko wzrosły, a Tezeusz przekazał je następnym pokoleniom jako wielkie miejsce; na pamiątkę tego jeszcze do dziś obchodzą Ateńczycy państwowe święto na cześć bogini zwane Synojkia [„święto wspólnej siedziby”]
Tukidydes, Wojna peloponeska, 2003, s.96
Panathenaia
Παναθήναια
Święto ku czci Ateny
Święto ku czci Ateny z głównymi obchodami 28. Co cztery lata – w trzecim roku każdej Olimpiady – obchodzono jako większe, w pozostałych latach jako mniejsze. Głównym świętem ku czci Ateny było obchodzone od niepamiętnych czasów ludowe święto Panatenaje - Święta Wszechateńskie. (...) Panatenaje nabrały wielkiego znaczenia za Pizystrata, dzięki któremu otrzymały charakter świąt ogólnopaństwowych - jako Wielkie Panatenaje; obchodzono je co cztery lata, w trzecim roku każdej olimpiady.
Najważniejszym fragmentem uroczystości, które trwały pięć dni, była procesja, która szła od miejskiej bramy zwanej Dipilonem do Erechtejonu na Akropolu ateńskim, gdzie było sanktuarium Ateny Polias, ażeby ofiarować bogini nowy, pięknie przez kobiety ateńskie haftowany peplos. Peplos wieziono rozpięty na maszcie świętego okrętu, zaopatrzonego w koła. W procesji brała udział cała ludność, kobiety i mężczyźni, starcy i dzieci, szli dostojnicy państwowi, oddziały wojska; starcy nieśli symboliczne gałązki oliwne, młodsi mężczyźni prowadzili zwierzęta ofiarne, gdyż składaniu peplosu towarzyszyła ofiara - hekatomba z wołów, zakończona ogólną ucztą. Dziewczęta, tzw. kanefory, niosły na głowach kosze zawierające naczynia i przedmioty kultowe, a najmłodsze dziewczynki tzw. arrefory niosły skarb największy - nowy, piękny peplos.
Pewne szczegóły procesji są nam znane dzięki Fidiaszowi, który fragmenty jej uwiecznił na fryzie Partenonu.
Pierwsze dni Panatenajów wypełniały zawody różnego rodzaju, były więc i zawody hippiczne, na rydwanach, zawody lekkoatletyczne w trzech grupach zależnie od wieku (starsi mężczyźni, młodsi i chłopcy); Ateny nie mogły zrezygnować z konkursów muzycznych - w szerokim znaczeniu, łącznie z recytacjami poezji, a od Pizystrata włączono do programu recytacje pieśni Homera; w programie był także taniec w zbroi - pyrriche, oraz efektowny bieg nocny z pochodniami, tzw. lampedromia.
Wielkie Panatenaje trwały od 24 do 28 Hekatombajona. Po bitwie pod Salaminą w 480 r. p.n.e. przedłużono uroczystości o jeden dzień dla uczczenia pamięci i zwycięstwa Temistoklesa; w tym dniu urządzano w Pireusie wyścigi trier ateńskich dla upamiętnienia morskiego charakteru zwycięstwa nad Persami.
L. Winniczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu
Współcześnie
Drew Campbell pisze:„To święto, w trakcie którego świętujemy narodziny Ateny i nie prosimy jej o żadne względy w tych dniach, ale raczej dziękujemy za jej stałą ochronę i opiekę. Uczestnik używa wielu epitetów Bogini by przywołać jej wiele darów i opieki nad ludzkością. Najpierw, rytualne oczyszczenie musi być przeprowadzone aby zacząć. Jest to zwykle oczyszczenie się wodą. Zaczyna się hymnodia w trakcie której uczestnik wzywa Atenę używając jej epitetów. Następnie ofiara i libacja – bochenek chleba z oliwkami, oliwki i dowolne inne pożywienie jest spalane. Libacje: wino czerwone wylewane jest na cześć Ateny. Następuje uczta zawierająca nasępujące menu: chleb z oliwek, gulasz (duszone), czerwone wino, ser feta i marynowane oliwki.”